بیل مکانیکی (به انگلیسی: Excavator) از ماشینهای سنگین عمرانی و مهندسی است که شامل بازوی مفصلی (دکل و استیک)، باکت و کابین گردان (فیرو) در قسمت بالا و زنجیر یا چرخ لاستیکی در زیر میباشد. این ماشین ارتقاء یافتهٔ بیلهای بخار است.
از قابلیتهای این ماشین میتوان به نصب چکش (پیکور)، مته، سنگ جت، قیچی فلزبر، چنگک، گراپ و دیگر ادوات اشاره کرد. نصب چکش هیدرولیکی یا پنوماتیک به جای باکت این دستگاه، این امکان را فراهم میکند که سطوح و حجمهای سنگی یا بتونی را که بنا به دلایلی نمیتوان با مواد منفجره یا کمپرسور تخریب کرد، بهوسیله مجموعه این دو وسیله (بیل و چکش) تخریب نمود. به دلیل حجم کم باکت و هزینههای بالای نگهداری، برای خاکهای نرم و با حجم زیاد، لودر وسیله اقتصادیتر است، اما برای استفاده در ساخت و سازهای شهری مناسب نیست. (به دلیل رانش ایجاد شده برای ساختمانهای اطراف)، که این موضوع باعث برتری بیل مکانیکی میشود.
بیل مکانیکی معدن لیبهر به دلیل عملکرد استثنایی ، قابلیت اطمینان عالی ، عملکرد ساده ، راحتی اپراتور و سرویس پذیری آسان شهرت دارد. خط تولید معدن لیبهر شامل هشت مدل مختلف است که از موتورهای دیزلی یا موتورهای الکتریکی استفاده می کنند ، با ظرفیت سطل 7 تا 47.5 متر مربع (وزن مواد 13 تا 80 تن) و قدرت موتور تا 4000 اسب بخار.
بیل مکانیکی چرخ لاستیکی
این نوع دستگاه مهندسی بهطور گسترده در مهندسی جاده از جمله ساخت و ساز جاده، ساخت وساز مسکن و شهر سازی مورد استفاده است. سرعت حرکت چرخ لاستیکی در مقایسه با چرخ زنجیری بیشتر است بنابر این برای مواردی که نیاز به جابجایی بالا است و سطح راه مورد استفاده محکم باشد مناسب تر است. این ماشین از نوع زنجیری گرانتر میباشد و سرعت حرکت آن با توجه به قدرت موتور محدود بوده و در حدود ۱۰ تا ۱۲٫۵ کیلومتر در ساعت است. در انواع جدید سرعت به ۴۰ کیلومتر در ساعت نیز میرسد.
بیل مکانیکی زنجیری
یک ماشین طراحی شده برای حفاری و حرکت اجسام بزرگ است. به همین دلیل بهطور گسترده در کار ساخت و ساز مانند حفر تراشهها، سوراخها و ساختمانها مورد استفاده قرار میگیرد. بلند کردن و گرفتن اجسام، حرکت خاک، تخریب، لایروبی و برش دادن زمین و اجسام از موارد استفادهٔ این ماشین است. شاسی چرخ زنجیری قابلیت تحرک بسیار خوبی در محل خاک برداری ایجاد میکند چرا که به دلیل سطح وسیع چرخها فشار کمی بر روی خاک ایجاد میکند که امکان کار بر روی خاکهای سست را فراهم میکند. این ماشین به سبب زیاد بودن سطح اتکای زنجیر با زمین به راحتی میتواند در زمینهای سست استقرار یافته و کار انجام دهد به همین جهت برای کار در زمینهای نرم که ظرفیت بارگذاری آنها از ۰٫۴۳ تا ۰٫۸۲ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع است ساخته میشود.
دندههایی که روی زنجیر آنها پیشبینی شده سطح زمینهای سنگی را شیار داده و استقرار و ثبات ماشین را برای انجام عملیات سخت سنگ برداری ممکن میسازد. در راههای موقت با شیب زیاد (حدوداً۴۰درصد) نیز قادر به حرکت میباشند. سرعت حرکت آن کم و در حدود ۵ تا ۷/۵ کیلومتر در ساعت است و برای انتقال آنها به کارگاه باید از تریلر استفاده کرد. این ماشین در عملیات خاکی بهصرفهتر و سریعتر از انواع دیگر است.
بیل مکانیکی کششی (دراگلاین)
بیل مکانیکی (دراگلاین) از یک اتاقک فرمان، جرثقیل، جام بیل کششی و کابلهای لازم جهت کنترل قسمتهای مختلف تشکیل شدهاست.
حفاری با دراگلاین در سطوح بالاتر از سطح اتکاء ماشین تا سطوح خیلی پایینتر از سطح اتکاء ماشین و زمینهای نرم تا زمینهای متوسط سخت امکانپذیر میباشد.
ازمهمترین موارد برتری دراگلاین نسبت به سایر ماشین آلات میتوان به بازوی طویل آن برای حفاری و تخلیه اشاره کرد.
حفاری از طریق کشیدن جام بر روی مواد حفاری